Temat konferencji zwraca uwagę na złożoność występujących w edukacji procesów, w które bezpośrednio uwikłane są podmioty edukacji. Wydobycie dwóch centralnych kategorii: indywidualizmu i wspólnotowości na plan pierwszy wysuwa relacje między jednostką a wspólnotą. Każdą grupę, każdą społeczność większą i mniejszą tworzą oddzielne jednostki, bez których trudno by mówić o wspólnocie. Z drugiej strony, każda ludzka jednostka może stać się pełnowartościowym człowiekiem w relacji z innymi – przez komunikowanie się, działalność z innymi i współodczuwanie.
Przyjęcie tematu konferencji: Indywidualizm a wspólnotowość w edukacji, służy zogniskowaniu dyskusji nad ważnymi kategoriami na temat edukacji. Kategorie te nabierają szczególnego znaczenia współcześnie, w aspekcie procesów zorientowanych na jakość i efektywność edukacji. Zarówno priorytet indywidualizacji edukacji, jak i wspólnotowości, choć mocno uzasadnione w teorii i badaniach, nie zawsze współgrają, tworząc harmonię w środowisku szkolnym. Wyłania to kluczowe pytanie, czy współczesne uwarunkowania edukacji szkolnej umożliwiają takie zrównoważenie? A dokładniej: czy proces dążenia do osiągnięcia harmonii jest realny, czy raczej jest to ideał, do którego możemy tylko zmierzać, bez szansy na pełne osiągniecie?
W założeniach edukacja ma być w codzienności szkolnej z jednej strony dostosowana do potrzeb i możliwości uczniów, z drugiej zaś musi być zgodna z celami i zadaniami wspólnymi dla wszystkich i uwzględniać wyznaczoną podstawę programową. Podejścia te nie są nowe. Wartość indywidualizacji została zauważona przez teoretyków i praktyków wychowania już dawno temu. Szczególnego znaczenia nabrała w ruchu „Nowego Wychowania”. Także w Polsce – indywidualizacja edukacji zyskała na znaczeniu w latach dwudziestych XX wieku, odegrała więc ważną rolę w konstytuowaniu szkolnictwa po odzyskaniu niepodległości. W przyjmowanym podejściu do indywidualizacji edukacji niezmiennie na znaczeniu zyskiwał pogląd, że w kształceniu i wychowaniu ucznia konieczne jest dostosowanie do jego cech indywidualnych założonego programu kształcenia i organizacji pracy szkoły. W efekcie służyć to miało wypracowaniu strategii, które przyczynią się do osiągnięcia najlepszych rezultatów nauczania, a zarazem wzmocnienia skuteczności uczenia się każdego ucznia. W rezultacie zachowane miało być poczucie dobrostanu ucznia, a uczenie się stać się powodem zadowolenia z własnego rozwoju oraz przekraczania granic. Sądzono, że dzięki zróżnicowaniu treści i metod kształcenia można w praktyce zaobserwować bogactwo rozwiązań organizacyjnych i propozycji teoretycznych.
Współcześnie coraz większe znaczenie zyskuje rozpoznanie współczesnych uwarunkowań jakości i efektywności procesu dydaktyczno-wychowawczego. Konieczna jest więc dyskusja nad możliwościami realizacji założonych celów w różnych warunkach (wieś - miasto, szkoła słaba - szkoła dobra itp.). Potrzebne jest zbilansowanie zdobytych już osiągnięć oraz możliwości ich implementacji do innych warunków kontekstowych, a także rozpoznanie tych rozwiązań, które są nieprzemijające, oraz tych, które nie wytrzymujących próby czasu. Na tej podstawie możliwe jest określenie kierunków, które wyznaczają dalsze poszukiwania i innowacje. Rzecz w tym, że obok zjawisk oczekiwanych, pojawiają się inne, nowe, nieznane. Najczęściej stanowią one asumpt do podejmowania dalszych przedsięwzięć innowacyjnych oraz wzbogacania istniejącej wiedzy.
Misją edukacji jest również budowanie wspólnoty. Dzieje się to w procesie, który eksponuje znaczenie współpracy uczniów, zaufania członków społeczności szkolnej, okazywanego sobie wsparcia, umiejętności wzajemnego wyważenia różnych potrzeb oraz przywództwa edukacyjnego, które ma wprowadzać, utrzymywać i intensyfikować te procesy. Te wstępne i bardzo ogólne rozważania kierują uwagę na dalsze kwestie związane z kształtowaniem wysokiej jakości i efektywności procesów edukacyjnych. Najpełniej skupiają się w rozważaniach na temat potencjału kształtowania kultury organizacyjnej szkoły. Może ona generować zaangażowanie podmiotów edukacyjnych w realizację wartości organizacji. Bowiem to kultura sprawia, że dana społeczność uzyskuje wiedzę o tym, co oznacza organizacja i ma kluczowe znaczenie w udanej poprawie funkcjonowania szkoły oraz wzroście jej efektywności. Wpływa na dynamikę tego, co członkowie organizacji postrzegają, oceniają i wykonują. Zwraca to uwagę na dwa bardzo istotne kwestie: wspólnotę członków organizacji i proces uczenia się. Podejście takie eksponuje znaczenie współpracy, przyjacielskich relacji i przynależności – wszystkiego co pozwala osiągnąć efekt synergii. Zapewnia jedność, bliskie relacje całej społeczności szkoły. Przywiązuje wagę do konkretnej, rzeczywistości i doświadczeń oraz spraw związanych z praktycznością i użytecznością. Wówczas procesy decyzyjne wewnątrz szkoły opierają się na zasobach ludzkich.
W naszym przekonaniu w wyniku obrad konferencji wypracowana zostanie wiedza, która pozwoli efektywnie i z korzyścią dla wszystkich zainteresowanych budować podstawy edukacji przyszłości, zorientowanej na kompetencje XXI wieku, w której indywidualizacja i wspólnotowość osiągną niezbędny poziom rozwoju i wzajemnego zrównoważenia.
